Šta je filantropija?
Reč filantropija datira još iz antičkih vremena, a nastala je od grčkih reči philein + anthropos = ljubiti + čovjek. Filantropija se izražava kroz slobodu i nezavisna je od religijskih, političkih, ekonomskih ili bilo kojih drugih okvira. Istinska filantropija je za filozofe bila duhovno umeće jer podrazumeva umeće davanja pravog dara pravoj osobi ili u pravu svrhu, u pravo vreme i na pravi način. Kroz istoriju se filantropija razvijala kao primarni koncept na kojem se zasnivaju različite forme i načini izražavanja odgovornosti i delovanja čoveka za opštu dobrobit društva. Dugo godina filantropija je bila univerzalni termin za izdvajanja za zajednicu, ali je vremenom ovaj pojam dobio mnogo šire značenje i danas označava djelovanje za opšte dobro kojim se rešavaju uzroci društvenih problema. Razlikujemo individualnu i korporativnu filantropiju. Individualna filantropija primarno označava pojedinačne akcije ili izdvajanja građana i građanki za opšte dobro, dok korporativna filantropija predstavlja pojedinačne akcije ili izdvajanja od strane privatnog sektora – kompanija u iste svrhe.
Filantropija kao životno opredjeljenje.
Filantropija je mnogo više od odgovora na pitanje iz kojeg razloga osoba ili određena zajednica pokazuju društvenu odgovornost i solidarnost, to je pristup zasnovan na istinskim vrednostima koje se primarno ogledaju kroz dobrotu, ljubav te etičko ponašanje prema drugim ljudskim bićima. Filantropija se pojavljuje kao sastavni deo aktivnosti neprofitnih organizacija ili aktivnosti vladinih institucija, koje izdvajaju finansijske poticaje za akcije ili pomoć pri rešavanju specifičnih problema u društvu, no ona je često i deo svakodnevnice u vidu neplanirane solidarnosti; kao pomoć komšiji, nepoznatoj osobi ili u vidu spontane donacije, uključivanja u socijalne pokrete, itd. Briga za društvo može biti iskazana na različite načine od učešća u akcijama u zajednici, preko volontiranja zaposlenih u kompanijama, do donacija u novcu, robama ili uslugama. Ono što izdvaja filantropiju od pomaganja i izdvajanja za zajednicu primarno radi lične ili promocije kompanije, jeste iskreni altruistički motiv za davanje za opšte dobro bez očekivanja nečega zauzvrat. Može se reći da je filantropija životni stav ili opredjeljenje koje se izražava kao nesebična želja da se ličnim delovanjem ili izdvajanjem utiče na opštu dobrobit.
Filantropija ne podrazumeva stvaranje zavisnosti slabijega, već naprotiv poštovanje ličnosti svake osobe i zajednice te osnaživanje njenih potencijala.
Zašto i kako djelovati filantropski?
Šta je to što motiviše pojedince/pojedinke ili organizacije da rade na kreiranju pozitivnog uticaja na društvo?
Kakav efekat kreira filantropija?
Individualna filantropija kao nesebično davanje osobe za druge može zauzvrat dati osećaj zadovoljstva i olakšanja, iz razloga što smo učinili nešto dobro. Filantropija daje priliku pojedincu ili pojedinki da napravi promene, jer i najmanja altruistički motivisana akcija koju uradimo može napraviti veliku promenu u životu neke osobe.
Obično ljudi koji svojim zalaganjem i solidarnošću ka drugima bivaju zapaženi od strane njihove okoline, prijatelja, komšija, porodice, itd. kreiraju dupli pozitivni efekat na društvo; osim konkretnog delovanja oni i motivišu druge da urade nešto slično. Statistike potvrđuju porast izdvajanja, jer godišnje na nivou planete davanje za opšte dobro društva se poveća za otprilike 4%.
Zanimljivo je da npr. u Sjedinjenim američkim državama, suprotno mišljenju da najviše novca za opšte dobro daju kompanije i neprofitne organizacije, upravo su pojedinci i pojedinke koje izdvajaju najviše, ukupno oko 2% bruto nacionalnog dohotka i to 89% domaćinstava daje u proseku godišnje po $1,620.
U poslednjih par godina, ne samo da su pojedinci i pojednike pronašli svoje zadovoljstvo u tome da brinu i deluju za svoje okruženje, nego su i kompanije počele izdvajati sve više i više novca kako bi svojim aktivnostima doprinele društvenom aktivizmu. Ne samo da korporativna filantropija utiče na postizanje reputacije i ugleda kompanija u okruženju, već su i način da motivišu zaposlene za rad u kompaniji, jer kompanija osim svoje regularne poslovne prakse radi nešto i za opšte dobro.
Korporativna filantropija sledi iste principe kao i individualna, osim što davanja vrše privredni subjekti u vidu novca, roba, usluga, vremena ili talenta. Ono što razlikuje korporativnu od indvidualne filantropije jeste da se doprinos kompanija vrši jedino kroz poslovne kanale ili neprofitnu organizaciju kompanije, a tretira se kao trošak poslovanja. U mnogim državama zakonom su regulisane poreske olakšice za davanja kompanija i organizacija za opšte dobro. Kad je reč o načinima kako kompanije izdvajaju za zajednicu razlikuju se:
– Donacije u novcu: grantovi, čekovi, sponzorstva, itd.
– Donacije u robi i/ili uslugama: doniranje proizvoda kompanije, dostupnost zaposlenih u kompaniji za volonterske akcije, edukacije na posebnu temu, itd.
Osim što raste broj filantropskih aktivnosti iz godine u godinu, razvija se i način doniranja. Tako u poslednjih nekoliko godina online doniranje uzima sve više zamaha, pa je tako samo u 2013. godini primjećen porast od 13%, no još uvek ovaj vid doniranja čini manje od 10% svih donacija.
Kada govorimo o zemljama koje su u svetu poznate kao filantropske, prema količini solidarnosti izraženu kroz novčane donacije njihovih građana i građanki, onda su to u prvom redu Luksemburg, Norveška, Švedska i Irska. No Maltežani kao nacija daju najviše, čak 83% od njih donira u filantropske svrhe.
Međutim, važno je zaključiti da bez obzira da li su filantropske aktivnosti pojedinca/pojedinke ili se realizuju kroz neku organizaciju, ako su motivisane verom u ispravnost i dobrotu same namere, grade prostor u kojem se vlastite veštine i sposobnosti mogu staviti u službu opštog dobra.
Zato se uključite jer
Dobročinstvo je jedino blago koje se uvećava davanjem. (Cesare Cantu)